Gelegen in het hart van Oldenzaal, staat de Sint-Plechelmusbasiliek als een bewijs van eeuwenlange religieuze toewijding en architectonische ontwikkeling. Deze rooms-katholieke kerk, een van de slechts 23 basilieken in Nederland, is gewijd aan Sint Plechelm, een Ierse monnik uit de 8e eeuw wiens erfenis sinds zijn heiligverklaring in de 10e eeuw binnen deze muren is vereeuwigd.
De Sint-Plechelmusbasiliek heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot de 8e eeuw, toen de rondtrekkende missionaris Plechelm naar verluidt de eerste kerk op deze locatie stichtte, aanvankelijk gewijd aan paus Silvester. In 954 stichtte bisschop Balderik van Utrecht een kapittel in Oldenzaal, waarbij hij de bestaande kerk vergrootte en vernieuwde, die toen aan Plechelm werd gewijd. Deze transformatie verhief de status van de kerk, en het werd een belangrijk kerkelijk centrum, waarbij het kapittel een cruciale rol speelde in de bisschopsverkiezingen in de middeleeuwen.
Midden 12e eeuw werd de oorspronkelijke structuur vervangen door een nieuw romaans gebouw, gebouwd van Bentheimer zandsteen. In deze periode werden het schip, de noordbeuk, het noordtransept en de kooromgang gebouwd, met Westfaalse en Saksische invloeden, met name het karakteristieke Saksische ciboriumgewelf. Het interieur gebruikte een afwisselend systeem waarbij het middenschip en de zijbeuken werden gescheiden door bogen ondersteund door afwisselende kolommen en pilaren, allemaal bekroond met kruisgewelven.
De huidige toren, een belangrijk kenmerk van de basiliek, werd gebouwd onder bisschop Otto II van Lippe tussen 1215 en 1227, met de vierde laag voltooid rond 1250. Deze toren, met zijn vroege gotische decoraties, wordt vaak geclassificeerd als romaans-gotisch. Tegen 1500 had de toren zijn vijfde laag gekregen, en het koor en de zuidbeuk werden in gotische stijl herbouwd, waarbij het zuidtransept opging in de nieuwe beuk en zijn gevel verloor.
De Reformatie in de 17e eeuw markeerde een periode van verval voor de kerk, waarmee een einde kwam aan zeven eeuwen liturgische traditie. De kapittelhuizen werden verkocht en gesloopt, en van 1633 tot 1810 diende de kerk de protestantse gemeenschap van Oldenzaal. De verwaarlozing gedurende deze periode vereiste uitgebreide restauraties nadat de kerk in 1810 dankzij koning Lodewijk Napoleon aan de katholieken werd teruggegeven. De belangrijkste restauratie vond plaats tussen 1891 en 1900 onder leiding van Jos Cuypers, waarbij onder andere de 17e-eeuwse Latijnse school boven de noordbeuk werd verwijderd en de noordelijke apsidiool werd herbouwd.
Speurtochten in Oldenzaal
Ontdek Oldenzaal met de digitale speurtocht van myCityHunt! Los puzzels op, beheers teamtaken en verken Oldenzaal op een spannende en interactieve manier!
In 1950 verleende paus Pius XII de eretitel van basilica minor aan de kerk, als erkenning voor haar historische en architectonische betekenis. In 2006 zorgde een succesvolle campagne, ondersteund door de lokale beroemdheid Herman Finkers, ervoor dat de basiliek als parochiekerk kon blijven functioneren. Sinds 2010 dient het als de hoofdkerk van de nieuw gevormde Sint-Plechelmsparochie, die verschillende lokale parochies en kerken heeft samengevoegd.
De Plechelmustoren, liefkozend bekend als de Ol'n Griez'n in het lokale dialect, staat ongeveer 60 meter hoog, een hoogte die het bereikte na een restauratie na 1626. De toren is 13,4 meter breed aan de zuidkant en is een prominent herkenningspunt dat van verre zichtbaar is, vooral wanneer men Oldenzaal nadert vanuit Denekamp of langs de oude weg vanuit Hengelo. De klokkenkamer in de toren is de grootste in zijn soort in Europa en herbergt een beiaard van 48 klokken, waarvan er vijf ook als luidklokken dienen. De grootste, de Mariaklok, werd in 1493 gegoten door de beroemde klokkengieter Geert van Wou en weegt 2400 kg. De andere vier klokken, gegoten in de 20e eeuw, zijn de Beatrix (1600 kg), Irene (1150 kg), Henriëtte (680 kg) en Everdina (480 kg).
Bezoekers van de Sint-Plechelmusbasiliek worden begroet door een majestueuze gevel die een hint geeft naar de rijke geschiedenis binnenin. Het interieur, ontdaan van zijn middeleeuwse pleisterwerk en verf tijdens de restauratie van Cuypers, onthult de ruwe schoonheid van Bentheimer zandsteen. De afwisselende kolommen en pilaren, kruisgewelven en het Saksische ciboriumgewelf zijn architectonische hoogtepunten die bezoekers terugvoeren naar de romaanse oorsprong van de kerk.
Of je nu een geschiedenisfanaat bent, een architectuurliefhebber, of gewoon op zoek bent naar een moment van rust, de Sint-Plechelmusbasiliek biedt een diepgaand inzicht in het spirituele en culturele erfgoed van Oldenzaal. Haar rijke verleden, architectonische pracht en serene sfeer maken het tot een must-see bezienswaardigheid in Nederland.
Koop nu tickets voor de speurtocht!
Met myCityHunt ontdek je duizenden steden over de hele wereld tijdens spannende speurtochten, schattenjachten en escape games!
myCityHunt vouchers zijn het perfecte cadeau voor veel gelegenheden! Verras jouw vrienden en familie met dit buitengewone evenementgeschenk. myCityHunt vouchers zijn vanaf de aankoopdatum 3 jaar geldig en kunnen binnen deze periode worden gebruikt voor een vrij te kiezen stad en tour uit het myCityHunt portfolio.