In het hart van Hoogeveen, een charmant stadje in de provincie Drenthe, Nederland, bevindt zich het beroemde Museum De 5000 Morgen. Plaatselijk bekend als Huize Venendal, staat dit monumentale huis aan de Hoofdstraat 9 als een getuigenis van eeuwen geschiedenis, architecturale evolutie en culturele betekenis. Oorspronkelijk gebouwd in de 17e eeuw en ingrijpend verbouwd in 1888, is dit onderscheidende gebouw nu een Rijksmonument, een aanduiding die het belang ervan in het Nederlandse erfgoed onderstreept.
Het verhaal van Museum De 5000 Morgen begint in 1646 toen Hendrik Schaep, een lid van de adellijke Schaep-familie en proost van het Utrechtse Mariakerk-kapittel, de bouw van een ommuurd landhuis in Hoogeveen opdroeg. Hendriks betrokkenheid bij de Compagnie van de 5000 Morgen, opgericht door zijn neef Roelof van Echten, bracht hem naar deze regio. In 1653 bouwde Roelofs zoon, Johan van Echten, een arbeidershuis ten zuiden van Hendriks landgoed. Er ontstond echter een conflict toen Johan het land aan Hendrik schonk, wat leidde tot een geschil dat pas werd opgelost in 1662 na Johans dood, toen Hendrik uiteindelijk de eigendom verkreeg.
Na de dood van Hendrik Schaep in 1668 wisselde het landgoed van eigenaar en werd verkocht aan Ritmeester Hendrik van Echten, Johans broer. Financiële beperkingen betekenden dat Van Echten het landgoed alleen kon kopen met de hulp van een borgsteller, Jan Andries de Vriese. Tegen de tijd van aankoop had het hoofdgebouw reparaties nodig, maar de rampen van 1672 – toen troepen van de Bisschop van Münster en later de Staatse troepen het huis bezetten en beschadigden – maakten het onbewoonbaar. Als gevolg daarvan werd het hoofdgebouw omgebouwd tot boerderij en werd het poortgebouw de hoofdwoning, waarbij de oorspronkelijke structuur uiteindelijk werd gesloopt.
In 1856 moest Anne Willen van Holthe tot Echten, de toenmalige eigenaar, een deel van het poortgebouw slopen vanwege de verbreding van een nabijgelegen kanaal. Hij voegde een uitbreiding toe aan de rechterkant van het huis. Het landgoed onderging een andere belangrijke verandering in 1872 toen het werd verkocht aan Jonkheer Jan Arent Godert van der Wijck, de burgemeester van Hoogeveen. De meest ingrijpende renovatie vond plaats in 1888 onder het eigendom van Marinus en Johanna Rahder. De gemeentelijke architect, Hendrik Hoegsma, ontwierp een nieuwe gevel die het huis zijn huidige eclectische uitstraling gaf met Neo-Renaissance elementen.
In 1898 werd het huis gekocht door Samuel Veldman-Boer, die de laatste particuliere eigenaar zou zijn. In 1953 verwierf de Onderlinge Brandwaarborg Maatschappij Hoogeveen het pand en gebruikte het als kantoorruimte, waarbij een deel van het gebouw als woning diende. Van 1967 tot 1976 huisde het gebouw een bibliotheek voordat het de thuisbasis werd van Museum De 5000 Morgen, dat daar bleef tot de verhuizing naar de bibliotheek in 2015. Enkele jaren lang bezette Kunsthuis Venendal de ruimte en sinds 2022 wordt het gebruikt door een bedrijf.
Speurtochten in Hoogeveen
Ontdek Hoogeveen met de digitale speurtocht van myCityHunt! Los puzzels op, beheers teamtaken en verken Hoogeveen op een spannende en interactieve manier!
Huize Venendal, de oorspronkelijke naam van Museum De 5000 Morgen, werd aanvankelijk gebouwd in 1653. De kelders uit deze periode zijn nog steeds aanwezig. Het huis zoals het er nu uitziet is het resultaat van de renovatie van 1888, gekenmerkt door zijn eclectische stijl en Neo-Renaissance elementen. De uitbreiding uit 1857 aan de zuidkant en een uitbreiding uit 2001 voor het museum zijn ook opmerkelijke kenmerken. Het gebouw is opgetrokken uit baksteen, met een T-vormige plattegrond. Het voorhuis heeft een afgeknot schilddak, terwijl het achterste gedeelte een afgeknot zadeldak heeft.
De symmetrische voorgevel is bijzonder opvallend, met een centrale ingang geflankeerd door pilasters, een balkon en een uitspringende dakkapel. De hoekgedeelten van de gevel, versierd met pilasters, zijn afgeschuind. H-vensters bevinden zich aan weerszijden van de ingang. Het achterste deel van het huis is grotendeels gepleisterd. Drie gevelstenen ingebed in het huis dragen de jaartallen 1653, 1857 en 1888, die belangrijke fasen in de geschiedenis van het gebouw markeren – de oorspronkelijke bouw van het arbeidershuis van Johan van Echten en de 19e-eeuwse renovaties.
Hoewel Museum De 5000 Morgen inmiddels is verhuisd, blijft het gebouw zelf een cultureel baken in Hoogeveen. Zijn rijke geschiedenis, architectonische schoonheid en de verhalen die binnen de muren zijn opgesloten maken het een must-see voor geschiedenisliefhebbers en architectuurliefhebbers. Terwijl je door Hoogeveen wandelt, transporteert de aanblik van dit majestueuze huis je terug door de eeuwen heen, en biedt het een blik op de levens en tijden van zijn vele bewoners.
Tot slot is Museum De 5000 Morgen, of Huize Venendal, meer dan alleen een historisch gebouw; het is een symbool van het rijke erfgoed van Hoogeveen en een blijvend monument voor de architecturale en culturele evolutie van de regio. Of je nu een lokale inwoner bent of een bezoeker die het pittoreske stadje Hoogeveen verkent, een bezoek aan dit iconische huis belooft een reis door de tijd te zijn, gevuld met fascinerende verhalen en tijdloze schoonheid.
Koop nu tickets voor de speurtocht!
Met myCityHunt ontdek je duizenden steden over de hele wereld tijdens spannende speurtochten, schattenjachten en escape games!
myCityHunt vouchers zijn het perfecte cadeau voor veel gelegenheden! Verras jouw vrienden en familie met dit buitengewone evenementgeschenk. myCityHunt vouchers zijn vanaf de aankoopdatum 3 jaar geldig en kunnen binnen deze periode worden gebruikt voor een vrij te kiezen stad en tour uit het myCityHunt portfolio.